Bạn có thể sống mà không có một lá lách, một lá gan khỏe mạnh vẫn có thể cắt bỏ một phần, nhưng thận – nếu cả hai quả đều hỏng, bạn sẽ cần đến lọc máu hoặc ghép thận để duy trì sự sống. Điều đáng lo là phần lớn các bệnh về thận diễn tiến âm thầm, gần như không có dấu hiệu rõ ràng trong giai đoạn đầu. Đến khi bạn phát hiện ra thì tổn thương đã quá nặng nề.
Bệnh thận là gì?
Thận là cơ quan có kích thước bằng nắm tay, nằm ở hai bên cột sống, phía sau bụng. Chức năng chính của thận là lọc máu, loại bỏ độc tố và nước dư thừa qua đường nước tiểu. Ngoài ra, thận còn điều hòa huyết áp, sản xuất hormone tạo hồng cầu và giữ cân bằng khoáng chất trong cơ thể.
Bệnh thận là bất kỳ rối loạn hoặc tổn thương nào khiến thận không thể thực hiện đúng các chức năng này. Có hai nhóm chính:
- Bệnh thận cấp tính: Xảy ra đột ngột, có thể phục hồi nếu điều trị đúng cách.
- Bệnh thận mạn tính: Diễn tiến âm thầm trong nhiều tháng hoặc năm, gây tổn thương không thể đảo ngược và có thể dẫn tới suy thận hoàn toàn.
Điều đáng sợ nhất ở bệnh thận là nó không gây đau ở giai đoạn đầu. Người bệnh vẫn sinh hoạt bình thường mà không biết mình đang mất dần chức năng sống còn của cơ thể.
Các bệnh về thận phổ biến nhất hiện nay
1. Suy thận mạn tính
Là tình trạng chức năng thận suy giảm kéo dài, không thể phục hồi. Suy thận thường diễn ra qua 5 giai đoạn, từ nhẹ đến nặng, và cuối cùng dẫn đến suy thận giai đoạn cuối – khi người bệnh cần lọc máu định kỳ hoặc ghép thận.
Triệu chứng thường gặp:
- Mệt mỏi kéo dài không rõ lý do
- Phù mặt, chân, cổ chân
- Tiểu đêm nhiều lần, nước tiểu có bọt
- Da khô, ngứa, hơi thở có mùi như amoniac
2. Viêm cầu thận
Đây là bệnh lý viêm nhiễm ở các tiểu cầu thận – nơi đảm nhận vai trò lọc máu. Khi bị viêm, màng lọc trở nên “rò rỉ”, cho phép hồng cầu và protein lọt qua nước tiểu.
Triệu chứng điển hình:
- Nước tiểu có màu hồng, đỏ (máu)
- Nước tiểu có nhiều bọt (do mất protein)
- Huyết áp tăng không kiểm soát
- Phù toàn thân, đặc biệt ở mặt và mí mắt
Nếu không điều trị kịp thời, viêm cầu thận có thể dẫn đến tổn thương vĩnh viễn.
3. Sỏi thận
Là hiện tượng các tinh thể khoáng chất như canxi, oxalat, axit uric kết tủa trong thận tạo thành sỏi. Sỏi có thể di chuyển và gây đau dữ dội khi đi qua niệu quản.
Dấu hiệu nhận biết:
- Đau lưng dữ dội, lan xuống bụng dưới hoặc bẹn
- Tiểu buốt, tiểu rắt
- Nước tiểu đục, có thể lẫn máu
- Buồn nôn, nôn khi cơn đau nặng
Sỏi nhỏ có thể tự ra ngoài, nhưng sỏi lớn cần can thiệp y khoa.
4. Viêm thận bể thận – nhiễm trùng đường tiết niệu lan lên thận
Khi vi khuẩn từ bàng quang di chuyển lên thận, gây viêm bể thận. Đây là một cấp cứu nội khoa nếu không xử lý kịp thời.
Biểu hiện:
- Sốt cao, ớn lạnh
- Đau âm ỉ vùng hông lưng một bên
- Tiểu rát, tiểu gấp, tiểu đục
- Cảm giác buồn nôn, khó chịu toàn thân
5. Hội chứng thận hư
Là tình trạng mất một lượng lớn protein qua nước tiểu mỗi ngày (>3.5g/24h), khiến cơ thể giữ nước và rối loạn chuyển hóa.
Triệu chứng rõ rệt:
- Phù toàn thân, đặc biệt là vùng mắt, cổ chân
- Nước tiểu nhiều bọt, lượng ít
- Tăng cholesterol máu
- Mệt mỏi, giảm sức đề kháng, dễ nhiễm trùng
Nguyên nhân gây bệnh thận – bạn có thể đang mắc mà không biết
Nhiều yếu tố nguy cơ gây hại cho thận đang hiện diện trong cuộc sống hằng ngày mà bạn không hề để ý:
- Tiểu đường: Là nguyên nhân hàng đầu gây suy thận mạn. Đường huyết cao làm tổn thương mạch máu nhỏ trong thận.
- Tăng huyết áp: Áp lực cao phá hủy dần lớp lọc cầu thận.
- Lạm dụng thuốc: Một số loại thuốc giảm đau, kháng sinh, thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) có thể gây độc cho thận nếu dùng lâu dài.
- Ăn mặn, ít nước: Làm tăng gánh lọc cho thận, dễ hình thành sỏi và tăng huyết áp.
- Lối sống ít vận động, thừa cân, hút thuốc lá, uống rượu: Đều gián tiếp ảnh hưởng đến chức năng thận.
- Di truyền và dị tật bẩm sinh: Một số người sinh ra đã có nguy cơ mắc bệnh thận cao hơn.
Dấu hiệu cảnh báo thận đang “kêu cứu” – đừng bỏ qua
Mặc dù thận không đau, nhưng cơ thể bạn vẫn có những tín hiệu âm thầm mà nếu tinh ý, bạn có thể nhận ra sớm:
- Nước tiểu có bọt dày, lâu tan, lặp đi lặp lại
- Nước tiểu sẫm màu, đục, hoặc có máu
- Tiểu ít, hoặc tiểu đêm nhiều lần
- Mắt cá chân, bàn chân phù to bất thường vào chiều tối
- Mệt mỏi, khó thở, chán ăn
- Da khô, ngứa nhiều, đặc biệt vào ban đêm
- Hơi thở có mùi kim loại hoặc amoniac
- Tăng huyết áp không rõ nguyên nhân
Nếu bạn gặp từ 2 dấu hiệu trở lên kéo dài, đừng ngần ngại đi khám sớm. Phát hiện sớm là chìa khóa quan trọng để ngăn ngừa suy thận.
Cách chăm sóc và bảo vệ thận – đơn giản nhưng hiệu quả lâu dài
Thận có thể bị tổn thương trong nhiều năm mà bạn không hề biết. Nhưng chỉ với một số thay đổi nhỏ trong lối sống, bạn hoàn toàn có thể bảo vệ “nhà máy lọc máu” này:
- Uống đủ nước mỗi ngày (1.5 – 2 lít), tránh để nước tiểu sẫm màu
- Giảm muối, hạn chế ăn mặn để bảo vệ huyết áp và tránh giữ nước
- Không lạm dụng thuốc, đặc biệt là thuốc giảm đau không kê đơn
- Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn
- Hạn chế rượu, thuốc lá, tránh độc tố tích tụ
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu bạn có bệnh tiểu đường, cao huyết áp hoặc tiền sử gia đình mắc bệnh thận
Thận không chỉ đơn thuần là cơ quan bài tiết – đó là hệ thống sống còn giúp duy trì sự cân bằng nội môi trong cơ thể bạn. Một khi thận tổn thương, không chỉ riêng nó bị ảnh hưởng mà còn là cả hệ tim mạch, huyết học, tiêu hóa, thần kinh…
Hãy dành sự quan tâm đúng mức cho thận – vì khi thận khỏe, bạn sẽ sống khỏe. Và đôi khi, chỉ cần nhìn vào nước tiểu mỗi sáng cũng có thể là cách đơn giản nhất để nhận ra điều bất thường từ bên trong.
